Belirli bir obje ya da belirli bir olaya karşı aşırı derecede ve beklenmedik bir korku yaşanması, çocuk veya yetişkin herkeste fobi olarak adlandırılır. Kişi korku oluşturan bu obje veya olaya karşı yaşadığı bu korkunun anlamsız olduğunu bilse dahi korkusunun önüne geçmeyi başaramaz. Hatta bu gibi durumlarda akla yatkın olmayan fikirleri dahi kolaylıkla engelleyemez.
Birey herhangi bir fobi dolayısıyla beklenenden çok daha yoğun bir korku yaşamaya başladığında, obje veya olaydan her noktada yani her an kaçmak ister. Belirli bir zaman sonrasında ise bu obje ya da olay düşünüldüğünde dahi korku ortaya çıkmaya başlayabilir. Birey bu kavramdan kaçmaya çalışırken, yaşamında problemler ortaya çıkar ve bireye bağlı fobiler ise aslında çoğu zaman spesifik ve beklenmediktir.
Yetişkinlerde Fobiler Neden Oluşur?
Özgül fobiler yani bireye has korkular yüz insandan ortalama 5 kişi civarında görülürken, kadınlarda erkeklere göre daha fazla fobi ihtimali yer alır. Birey herhangi bir nesne ya da durumdan aşırı derecede korkmaya başlıyorsa ve bu durum gündelik hayatını dahi etkiliyorsa da bir psikiyatrist ya da psikologdan destek alması dahi gerekebilir.
Yetişkin bir bireyde bir fobinin ortaya çıkışı çocukluk çağında olabileceği gibi yetişkinlikte de oluşabilir. Çünkü birey korku yaratan obje veya olaya karşı direkt olarak travmatik bir deneyim yaşayabilir ya da bu tarz bir deneyimi direkt olarak gözlemlemesi korkunun doğmasına neden olabilir. Fobi oluşturan kavram kişide kaygı ile birlikte korkuyu ortaya çıkarır ve çaresiz hissettirir. Birey bu durum ile baş etmekte güçlük yaşarken, durumun kendisine zarar vereceğini dahi hisseder ve bedensel belirtiler dahi ortaya çıkabilir.
Yetişkinlikte Fobi Belirtileri Nelerdir?
Birey korku duyduğu obje veya olaydan kaçınmaya çalışırken kaçındıkça aslında daha fazla korku duymaya da başlar. Sonraki zamanlarda bu kavram ile karşılaştığı zaman hızlı bir uzaklaşma isteği doğarken, korku oluşturan nesne ya da olay ile hiçbir zaman yüzleşmeye çalışmaz. Olay ile karşılaştığında ise net bir şekilde aşağıdaki belirtiler ile karşılaşabilir.
- Aşırı derecede terleme ve titreme
- Nefesin sıkılaşması ve boğulur gibi nefes alma
- Yoğun bir tuvalet ihtiyacı
- Karın ve göğüs bölgesinde ağrı
- Düşüncelerin giderek olumsuzlaşması
- Korkunun artması ile bayılma veya yoğun kaygının şoka neden olması
Yetişkinlerde Fobilerin Tedavisi
Bir yetişkinin genellikle çocukluk çağından itibaren başlayan fobileri arasında klostrofobi gibi kapalı yer korkusu, asansöre binme korkusu, uçma korkusu, doktor korkusu ya da hayvanlar ile ilgili korkular yer alabilir. Korkunun arkasındaki ana faktör ise genellikle olumsuz bir olayın tecrübe edilmesidir. Yaşanan olay kişiyi tedbirli olma zorunda hissettirirken, yetişkinlerde fobilerin tedavisi için de bu nokta üzerinde durulur.
Bireyin fobileri ile baş edebilmesi ve bu konuda tedavi alabilmesi için bir fobi durumunun 6 aydan uzun süre devam etmesi üzerinde durulur. Çünkü bu süreçten daha uzun devam eden fobilerde bilişsel davranışçı terapi veya günümüzün sanal gerçeklik gibi teknolojileri ile etkili özgül fobi tedavileri sağlanabilir. Ayrıca ilaç tedavileri kadar fobik nesne ya da olay ile karşılaştırılarak kişinin davranışlarının gözlenmesi sayesinde verilen destek ile bu durumun aşılması açısından destek verilebilir.